ΠΑΡΑΞΕΝΙΕΣ ...ΣΤΑ ΡΗΜΑΤΑ!!!

ΠΑΡΑΞΕΝΙΕΣ ...ΣΤΑ ΡΗΜΑΤΑ!!!    

  Το σωστό και το λάθος στο ρήμα άγω

     Το ρήμα άγω (= οδηγώ, φέρνω) και τα σύνθετά του (εισάγω, εξάγω, διάγω, προσάγω, ανάγω, προάγω, ενάγω, παράγω, συνάγω, απάγω, περιάγω, κατάγω) σχηματίζει τους χρόνους του από δυο θέματα: από το θέμα αγ- τους εξακολουθητικούς χρόνους: Ενεστώτα, Παρατατικό και Εξακολουθητικό Μέλλοντα και από το θέμα αγαγ- τους στιγμιαίους χρόνους: Στιγμιαίο Μέλλοντα, Αόριστο, Παρακείμενο και Υπερσυντέλικο.

Θα πούμε λοιπόν:

Ενεστώτας:          Η χώρα μας εισάγει και εξάγει διάφορα προϊόντα.

Παρατατικός:             »          εισήγε και εξήγε (συνέχεια, στο παρελθόν).
Εξακ. Μέλλων:           »          κάθε χρόνο θα εισάγει και θα εξάγει.
Στιγμ. Μέλλων:           »          σύντομα θα εξαγάγει ροδάκινα.
Αόριστος:                   »          το 1988 εξήγαγε μεγάλες ποσότητες.
Παρακείμενος:            »          φέτος έχει ήδη εξαγάγει τη μισή παραγωγή
Υπερσυντέλ.:             »          πέρυσι είχε εξαγάγει λιγότερα.
Ενεστ. Υποτ.              »          πρέπει κάθε χρόνο να εξάγει ροδάκινα.
Αόρ. Υποτ.                »          φέτος ελπίζεται να εξαγάγει περισσότερα.

Η Κρήτη εξάγει κάθε χρόνο πολλά πορτοκάλια. Πέρυσι όμως είχε εξαγάγει (και όχι είχε εξάγει) λιγότερα. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε να διεξαγάγει (και όχι να διεξάγει) σύντομα εκλογές. Από αύριο ο υπουργός θα διεξάγει (και όχι θα διεξαγάγει) διαπραγματεύσεις με τους εργαζομένους.

ΡΗΜΑΤΑ

ΒΑΛΛΩ ΚΑΙ ΑΓΩ
Το ρήμα βάλλω (και τα σύνθετα του) γράφονται με δύο -λ- μόνον στον ενεστώτα και στον παρατατικό· στους άλλους χρόνους γράφεται με ένα -λ-. Γράφουμε:

βάλλω, έβαλλα· θα βάλω (μέλλων)· έβαλα, να βάλω (αόριστος)· έχω βάλει.

Το ρήμα άγω (στη δημοτική το ρήμα άγω απαντά μόνον σύνθετο με προθέσεις) σχηματίζει κανονικά τον ενεστώτα και τον παρατατικό, ενώ στον μέλλοντα και στον αόριστο παίρνει εσωτερικό αναδιπλασιασμό. Λέμε και γράφουμε:

συνάγω, προσήγε· θα εξαγάγω, εισήγαγα· έχω προσαγάγει.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Γράφουμε να/θα συμβάλλει με δύο -λ-, όταν με το ρήμα δηλώνεται διάρκεια ή επανάληψη:

υπόσχομαι να συμβάλλω εφεξής με τη συμπεριφορά μου στην τήρηση της τάξης· θα συμβάλλω, κάθε φορά που θα χρειάζεται, με τη συμπεριφορά μου στην τήρηση της τάξης.

Γράφουμε να/θα συμβάλει με ένα -λ-, όταν με το ρήμα δηλώνεται κάτι στιγμιαίο, που θα συμβεί μία μόνον φορά:

δυστυχώς δεν μπορώ να συμβάλω σε αυτήν την επιχείρηση· θα συμβάλω όσο μπορώ στην πραγματοποίηση των σχεδίων σου.

Γράφουμε να/θα συνάγει, όταν με το ρήμα δηλώνεται διάρκεια ή επανάληψη:

ο καθένας πρέπει να συνάγει καθημερινώς τις συνέπειες της συμπεριφοράς του· θα εξάγει η χώρα μας και στα επόμενα χρόνια καπνά.

Γράφουμε να/θα συναγάγει, όταν με το ρήμα δηλώνεται κάτι στιγμιαίο, που θα συμβεί μία μόνο φορά:


αδυνατώ να συναγάγω το συμπέρασμα που ζητάς· θα προσαγάγει αμέσως τον μαρτυρά μου.

ΛΟΓΙΟΙ ΣXΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ

Υπάρχουν ρήματα στη γλώσσα μας που στον Αόριστο παρουσιάζουν κάποια ιδιομορφία, επειδή κλίνονται όπως τα αρχαία ελληνικά ρήματα.

Τα ρήματα αυτά είναι κατά κανόνα σύνθετα,

με α΄ συνθετικό πρόθεση (ανά, από, εκ, εν, επί, παρά, συν, κλπ.)

και β΄ συνθετικό αρχαιοελληνικά ρήματα όπως τα: άγω (= οδηγώ, φέρνω), βαίνω (= βαδίζω, πορεύομαι), δεικνύω-δείκνυμι (=δείχνω, φανερώνω), λαμβάνω (= παίρνω, πιάνω).

Λόγω της αρχαίας κλίσης τους, ο Αόριστος στην νέα ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο μόνο στο γ΄ πρόσωπο (ενικού και πληθυντικού).

Μερικά τέτοια ρήματα είναι τα παρακάτω:

► συμβαίνω, αποβαίνω, επεμβαίνω, κλπ.

(συν ή από ή επί + βαίνω [αόριστος στα αρχαία ελληνικά: έβην])

Το γ΄ πρόσωπο αορίστου γίνεται:

συνέβη - συνέβησαν, απέβη - απέβησαν, επενέβη - επενέβησαν, κλπ.

► εισάγω, αποδεικνύω, συλλαμβάνω, κλπ.

• εισάγομαι (εις + άγομαι [παθητικός αόριστος  στα αρχαία ελληνικά : ήχθην])

 Στο γ΄ πρόσωπο αορίστου γίνεται: εισήχθη - εισήχθησαν.

• αποδεικνύομαι (από + δεικνύομαι [παθητικός αόριστος στα αρχαία ελληνικά : εδείχθην])  

 Στο γ΄ πρόσωπο αορίστου γίνεται: απεδείχθη - απεδείχθησαν.

• συλλαμβάνομαι (συν + λαμβάνομαι [παθητικός αόριστος στα αρχαία ελληνικά : ελήφθην])  

 Στο γ΄ πρόσωπο αορίστου γίνεται: συνελήφθη - συνελήφθησαν

Άλλα ρήματα που σχηματίζονται με λόγια κλίση είναι τα:

υφίσταμαι → υπέστη - υπέστησαν,       επιτίθεμαι → επετέθη - επετέθησαν,

αφίεμαι → αφέθη - αφέθησαν,             επιβάλλομαι → επεβλήθη - επεβλήθησαν,

στέλνομαι → εστάλη - εστάλησαν,        συντρίβομαι →  συνετρίβη - συνετρίβησαν,

καθίσταμαι → κατέστη - κατέστησαν

κλπ.  

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

(Από δελτίο ειδήσεων)

Μικρό ιδιωτικό αεροπλάνο συνετρίβη σε χαράδρα της Πίνδου. Το δυστύχημα συνέβη χθες το απόγευμα. Στην περιοχή μετέβησαν αμέσως κλιμάκια των Ειδικών Δυνάμεων, όμως δεν κατέστη δυνατόν να κατέβουν στον τόπο της τραγωδίας λόγω του δύσβατου του εδάφους. Έτσι, μέχρι στιγμής, οι έρευνες για τον εντοπισμό των θυμάτων απέβησαν άκαρπες. Το βουνό απεδείχθη για άλλη μια φορά επικίνδυνο για τα μικρά αεροπλάνα.

ΒΑΛΕ ΚΑΛΑΘΙ ΣΤΗ ...ΓΝΩΣΗ